
Berikut ini adalah khutbah Jumat Bahasa Jawa NU:
Nasionalisme Cinta Tanah Air: Jagi Persatuan Wonten Ing Keberagaman
Khutbah I
الْحَمْدُ لِلّٰهِ رَبِّ الْعَالَمِيْنَ، وَبِه نَسْتَعِيْنُ عَلى أُمُوْرِ الدُّنْيَا وَالدِّيْنِ، وَالصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ عَلى أَشْرَفِ اْلأَنْبِيَاءِ وَالْمُرْسَلِيْنَ، نَبِيِّنَا مُحَمَّدٍ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَعَلى اٰلِه وَأَصْحَابِه وَالتَّابِعِيْنَ وَمَنْ تَبِعَهُمْ بِإِحْسَانٍ إِلىَ يَوْمِ الدِّيْنِ، أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلٰهَ إِلَّا الله وَحْدَه لَا شَرِيْكَ لَهُ الْمَلِكُ الْحَقُّ اْلمُبِيْن. وَأَشْهَدُ أَنَّ سَيِّدَنَا مُحَـمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُوْلُهُ صادِقُ الْوَعْدِ اْلأَمِيْن. أَمَّا بَعْدُ فَيَا أَيُّهَا الْحَاضِرُوْنَ.أُوْصِيكُم ونَفْسِي بِتقْوَى الله. اِتَّقُوا اللهَ حَقَّ تُقَاتِه وَلَا تَمُوْتُنَّ إِلَّا وَأَنْتُمْ مُسْلِمُوْنَ. فَقَالَ اللهُ تَعَالى: ولَا تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلَاحِهَا وَادْعُوهُ خَوْفًا وَطَمَعًا ۚ إِنَّ رَحْمَتَ اللَّهِ قَرِيبٌ مِنَ الْمُحْسِنِينَ
Jamaah Jumat Rahimakumullah,
Sumongga kita ningkataken keimanan lan ketaqwaan wonten ngarsa dalem Gusti Allah Subhanahuwataala, kanthi nglampahi sedoyo perintahipun lan nebihi sedoyo ingkang dados awosanipun Gusti Allah lan Rasulipun. Alhamdulillahirabbil alamin, pujo dalah Syukur kito panjataken wonten ngarsa dalem Allah Swt keranten Rahmat, Taufiq lan hidayahipun, sahinggo kulo panjenengan sami saget anglampahi kawajiban sholat jumat wonten siang puniko. Shalawat ugi salam mugi tansah katur kunjuk dumateng Nabi Muhammad SAW, keluarga, sohabat lan umatipun termasuk kulo panjenengan sami mugi-mugi diaku umatipun, Aamin.
Maasyirol muslimin rahimakumullah,
Wonten ing kesempatan sae puniko, kito bade ngudar tema engkang langkung penting, inggih puniko nasionalisme, cinta tanah air: Jagi Persatuan wonten ing dalem perbedaan.
Nasionalisme ajejeg saking 2 kata, inggih puniko nasional lan isme. Artosipun nasional inggih puniko anggadahi sifat kebangsaan, lan isme dipun wastani paham lan ajaran. Pramilo nasionalisme dipun wastani inggih puniko ajaran utawi paham arupi cinta bangsa dan negaranipun piyambak.
Indonesia, wonten ing dalem pengertosanipun masyarakat, gadah tiga aran:
Setunggal, dipun wastani tanah ari, punapa? Inggih lantaran kulo panjenengan sami asalipun saking tanah, kito lahir wonten bumi Indonesia, thukul ageng wonten tlatah mriki, tuyonipun kito unjuk, gadah keterikatan kaliyan tanah lan ugi tuyonipun.
Kaping kalih, tumpah darah, punapa? Amargi wonten ing tlatah puniko ibu numpahaken darah, artosipun kulo panjenengan sami kedah siap sedia menumpahkan darah kagem bela negara.
Ketiga, ibu pertiwi, artosipun ibu mboten bosan berkorban kagem yoganipun, menawi ibu sampun maringi sedoyo kemawon kagem yoganipun, pramilo yoga kedah saget ngabekti marang ibunipun.
Kulo panjenengan sami kedah bangga dados bangsa Indonesia, punopo? Gusti Allah sampun nekdiraken kito sedoyo lahir wonten negara ingkah endah puniko, negara ingkang diapit kaleh 2 segoro, dados paru-paru dunia, melimpah kekayaan alam lan lintunipun. Ijo royo-royo, subur Makmur, gemah ripah loh jinawi, toto Tentrem kartoraharjo, niku ingkah dipun wastani Indonesia.
Miturut data BPS, jumlah penduduk Indonesia saat puniko langkung 282 jiwa, gadah 1.340 suku bangsa, 720 basa. Senajan Indonesia sanes negara ingkang berdasar agama, nanging pendudukipun inggih puniko tiyang-tiyang agami, wonten Islam, Khatolik, Protestan, Hindu, Budha, Konghuchu lan aliran-aliran kepercayaan. Sedoyonipun bedo, hananging gadah 1 semboyan, inggih puniko Bhinneka Tunggal Ika.
Bangsa puniko kados dene gelas, menawi pecah mboten saget dipun tambal, wonten conto inggih puniko Uni Soviet lan Yugoslavia, Negoro kang ageng, wiyar wilayahipun, majemuk masyarakatipun, saget runtuh, gagal anggenipun jagi kedaulatan negara. Sampun ngantos negara kito kados conto mekaten, naudzubillah mindzalik.
Jamaah jumat rahimakumullah,
Nasionalisme mboten namun sekedar ideologi politik, nanging ugi wujud cinta kita dumateng tanah air ingkang sampun paring kathah kagem urip kito. Konsep niki sesuai kalih ajaran Islam, ing wonten pundi kemawon kito, dipun perintah damel jagi persatuan lan keharmonisan wonten ing dalem keragaman.
Wonten ing dalem Al Quran Allah SWT dawuh:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَٰكُم مِّن ذَكَرٍ وَأُنثَىٰ وَجَعَلْنَٰكُمْ شُعُوبًا وَقَبَآئِلَ لِتَعَارَفُوٓا۟ ۚ إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِندَ ٱللَّهِ أَتْقَىٰكُمْ ۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ
Artosipun: he poro menungso, saktemene aku nyiptake siro kabeh soko wong lanang siji lan wong wadon siji, lan wus den dadek ake siro kabeh kelawan bongso-bongso lan suku-suku, supoyo podo ngerti lan kenal siro kabeh. Sak temene wong sing paling mulyo ing antarane siro kabeh ing ngarsa Gusti Allah iku wong-wong kang pada taqwa. (QS. Al Hujurat: 13)
Wonten ing ayat puniko saget dipun pundut tulodho, bilih kito sedoyo beragam, lan keberagaman puniko takdir saking Allah. Kito umat Islam kedah saget nampi perbedaan puniko lan dadosaken keberagaman sebagai kekiatan kagem bersatu, sanes sumber congkrah.
Maasyirol muslimin rahimakumullah,
Rasulullah Saw sampun paring tulodo, kaitanipun sikap nasionalisme lan cinta tanah air beliau dateng tanah Madinah, kados dene wonten hadits puniko:
عَنْ أَنَسٍ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ كَانَ إِذَا قَدِمَ مِنْ سَفَرٍ فَنَظَرَ إِلَى جُدُرَاتِ الْمَدِينَةِ أَوْضَعَ نَاقَتَهُ وَإِنْ كَانَ عَلَى دَابَّةٍ حَرَّكَهَا مِنْ حُبِّهَا.
وَفِي الْحَدِيثِ دَلَالَةٌ عَلَى فَضْلِ الْمَدِينَةِ وَعَلَى مَشْرُوعِيَّة حُبِّ الوَطَنِ والحَنِينِ إِلَيْهِ
Artosipun: dipun riwayataken saking sahabat Anas, bilih Nabi Saw naliko kundur saking tindakan, piyambake mirsani tembok-tembok Madinah, piyambake nyepetaken lampahi unto nipun. Menawi piyambake nitih unto, piyambaki ngobahne (nyepetake) amargi piyambake remen sanget ing Madinah (HR. Bukhari, Ibnu Hibban lan Imam Tirmidzi)
Al Hafizh Ibnu Hajar al Asqalany (wafat 852 h) lebeting kitabipun fathul bari syarh shahih bukhari (beirut, dar al-ma’rifah, 1379 h, juz 3, bab. 621), negasaken menawi lebet hadits kasebat wonten dalil (pitedah ): pertami, dalil inggil keutamaan kitha madinah; kaping kalih, dalil disyariatkanipun cinta tanah air lan cinta dhateng panjenenganipun. sependapat kaliyan al-hafidz ibnu hajar, badr al-din al-aini (wafat 855 h) lebeting kitabipun ‘umdatul qari syarh shahih bukhari nyatakaken:
وَفِيه: دَلَالَة عَلَى فَضْلِ الْمَدِينَةِ وَعَلَى مَشْرُوعِيَّةِ حُبِّ الوَطَنِ وَاْلحِنَّةِ إِلَيْهِ
artosipun: wonten ing dalemipun (hadits) wonten dalil (pitedah) atas kautaman Madinah, lan (pitedah) disyariataken cinta tanah air lan kangen tanah air.
Jamaah jum’ah rahimakumullah,
Poro ulama ugi gadah peran penting wonten ing nggulowentah lan bimbing umatipun tumrap mangertosi nasionalisme ingkang berdasar ajaran agama Islam. Kados Al Ghazali wonten ing Ihya Ulumuddin negesaken bilih cinta tanah air puniko bagian saking fitrah manungso ingkah kedah dipun lestariaken lan dirawat, asalkan mboten bertentangan kalian ajaran agama.
imam al-syahrastani wonten ing al-milal wa al-nihal ugi njlentrehaken menawi islam ngastakaken kula lan panjenengan kagem njagi keharmonisan sosial, ngurmati benten , lan kerja sami kagem kemajengan sareng . pramila, nasionalisme ingkang adhedhasar ing wucalan islam inggih menika nasionalisme ingkang ngaosi benten lan merjuangaken persatuan lebeting keberagaman.
Hadratussyaikh KH. Hasyim Asyari ngobaraken jargon ingkang legendaris, hubbul wathon minal iman, cinta tanah air Sebagian dari iman.
pitakenan salajengipun inggih menika kados pundi kula lan panjenengan keparing mengimplementasikan nasionalisme ingkang adhedhasar ing ajara Islam lebet sugeng sadinten-dinten? pinten-pinten bab ingkang keparing kula lan panjenengan tindakaken inggih menika:
- menjaga keharmonisan lebeting keberagaman
kula lan panjenengan kedah ngurmati benten suku, agami, ras, lan golongan. islam ngastakaken kula lan panjenengan kagem sami-sami tepang lan kerja sami lebet kesaenan.
- mengutamakan persatuan wonten inggil kewigatosan pribadi
dados umat Islam, kula lan panjenengan kedah ngajengaken persatuan lan kewigatosan bangsa wonten inggil kewigatosan pribadi utawi golongan. kula lan panjenengan kedah ndadosaken tresna tanah air dados salah setunggal landasan lebet saben tindakan kula lan panjenengan.
- berperan aktif wontening bangun negara
Nasionalisme ingkang sejatos inggih menika ingkang ngarah ing kontribusi positif kagem nagari. sumangga kula lan panjenengan kagungan peran aktif lebeting yasa bangsa menika medal pendidikan, pandamelan, lan saben lampahan ingkang ngasta manfaat kagem masyarakat kaliyan ide lan inovasi wonten bidang piyambak-piyambak lebeting memajukan bangsa tumuju Indonesia tahun 2045.
- para pelajar tuntut ilmu sanginggil mungkin, gayuh prestasi, dados kebanggaan keluwargi, bangsa lan nagari, sampun risak masa ngajeng kaliyan narkoba, zina, game online, judi onlien lan tindakan nagatif sanesipun.
- para para guru, para dosen, cerdaskan sugeng bangsa, wucal elmi lan akhlak, unggah-ungguh sopan santun, tiyang kagungan elmi nanging mboten kagungan akhlak dipunpriksani alit wonten soca manungsa lan dimata allah, nanging tiyang mboten kathah elmi nanging kagungan akhlak miyos dipuntresnani allah.
- para dokter lan tenaga kesenggangan paringi pengobatan lan pelayanan maksimal, sampun persulit tiyang badhe berobat, menapa malih ingkang sampun sekarat nalika berobat.
- para polisi, jagi keamanan lan ketertiban, tegakkan hukum, lan lindungi, ayomi lan layani, masyarakat sampun pandang wulu, sampun pilih asih sampun landhep dhateng ngandhap lan papak dhateng inggil.
- para tni, jagi saben jengkal siti nagari saking gangguan asing.
- para tokoh agami, dadosa penyejuk para umat warni-warni
- para pejabat pamarintah damel kebijakan ingkang berpihak dhateng rakyat, sanes korupsi arta rakyat
- para rakyat dereki peraturan pamarintah lan patuhi wajib bayar pajak.
Mugi-mugi, kanthi anglampahi perkawis mekaten puniko, Insyallah Indonesia saget utuh, bersatu lan maju. Lan mugi-mugi Indonesia toto tentrem kertoraharjo, dadoso baldatun toyyibun warabbun ghofur. Aamien
بَارَكَ اللهُ لِيْ وَلكَمْ فِي الْقرُآنِ الْكَرِيْمِ وَنَفعَنيْ وَإيَاكُمْ بمَا فِيْهِ مِنَ اْلآياَتِ وَالذِكّْر الْحَ كِيْمِ وَتقَبَلَ
مِنيِّ وَمِنْكُمْ تلِاَوَتهُ إِنَّهُ هُوَ السَّمِيْعُ الْعلَيْمُ، وَأقَوُلُ قَوْلِي هَذاَ فَأسْتغْفِرُ اللهَ العظَيْمَ إِنهُّ هُوَ الغَف وُرُ الرَّحِيْم
khutbah II
اَلْحَمْدُ لِلّهِ ضَامِنِ الْفَلَاحِ لِمَنْ تَمَسَّكَ بِالشَّرْعِ وَوَقَفَ عِنْدَ حُدُوْدِهِ. اَللّهُمَّ صَلِّ وَسَلِّمْ عَلى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَعَلى الِهِ وَاَصْحَابِهِ وَسَلِّم تَسْلِمًا كَثِيْرًا
اَمَّابَعْدُ : فَيَااَيُّهَا النَّاسُ اِتَّقُوا اللهَ وَاَبْدِلُوا الْفَسَادَ بِا لرَّشَادِ. وَاَصْلِحُوا شُؤُوْنَكُمْ وَقُوْمُوْا عَلى قَدَمِ السَّدَادِ. فَاِنْ تَوَلَّيْتُمْ فَاعْلَمُوْا اَنَّما عَلى رَسُوْلِنَا الْبَلَاغُ الْمُبِيْنُ. اللّهُمَّ صَلِّ وَسَلِّمْ عَلى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَعَلى الِهِ وَصَحْبِهِ وَالتَّابِعِيْنَ وَارْضَ عَنَّا مَعَهُمْ بِرَحْمَتِكَ يَااَرْحَمَ الرَّحِمِيْنَ. اللّهُمَ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنِيْنَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَالْمُسْلِمِينَ وَالْمُسْلِمَاتِ اَلْاَحْيَاءِ مِنْهُمْ وَالْاَمْوَاتِ وَارْفَعْ لَهُمُ الدَّرَجَاتِ وَضَاعِفْ لَهُمُ الْحَسَنَاتِ وَكَفِّرْعَنْهُمُ السَّيِّئَاتِ وَبَلِّغْ جَمِيْعَ الْمُسْلِمِيْنَ مِنْ خَيْرَيِ الدَّارَيْنِ مَايُؤَمِّلُوْنَ وَانْشُرْ وَافِرَ اِحْسَانِكَ عَلى بَلْدَتِنَا هذِهِ وَسَا ئِرِ بِلَادِ الْاِسْلَامِ. رَبَّنَا اغْفِرْلَنَا وَلِاِخْوَانِنَا الَّذِيْنَ سَبَقُوْنَا بِا لْاِيْمَانِ وَلَا تَجْعَلْ فِى قُلُوْبِنَا غِلًّا لِلَّذِيْنَ امَنُوْا رَبَّنَا اِنَّكَ رَؤُفٌ رَحِيْمٌ.
اِنَّ اللهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْاِحْسَانِ وَاِيْتَاءِ ذِى الْقُرْبى وَيَنْهى عَنِ الْفَخْشآءِ وَالْمُنْكَرِ وَالْبَغْيِ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرْنَ. وَاذْكُرُوا اللهَ الْعَظِيْمَ يَذْكُرْكُمْ وَاشْكُرُوْهُ عَلى نِعَمِهِ يَزِدْكُمْ وَاسْأَلُوْهُ مِنْ فَضْلِهِ يُعْطِكُمْ وَلَذِكْرُ اللهِ اَكْبَرُ. وَاللهُ يَعْلَمُ مَا تَصْنَعُوْنَ
Oleh: AKBP. H. Bahrun Nasikin, S.Ag., M.A., M.H./ Ketua LDNU Ponorogo